Ali TECİRLİ
Yönetim Kurulu Başkanı
 Ayçiçeğinde Orabanş ile Mücadele |
|
Ayçiçeğinde Orabanş ile Mücadele Adana İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, ayçiçeğinde Orabanş parazit bitkisinin son yıllarda bazı ilçelerde hızlı bir şekilde yayıldığına dikkat çekti ve mücadelenin şart olduğunu duyurdu.
Ayçiçeğinde Orabanş ile Mücadele
Adana İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, ayçiçeğinde Orabanş parazit bitkisinin son yıllarda Yüreğir, İmamoğlu, Ceyhan ve Yumurtalık ilçelerinde hızlı bir yayılış gösterdiğine dikkat çekerek iyi ve bilinçli bir mücadele yapılmadığı takdirde bunun ayçiçeği ekim sahalarını olumsuz yönde etkileyebileceğini duyurdu. Bölgemizde 2012 yılında yaklaşık 450.000 dekara yaklaşan ekim alanı ile ayçiçeğinin, özellikle buğday alanları için önemli bir münavebe bitkisi olduğu belirtilen duyuru şöyle:
Orabanş (Orobanche spp.) ülkemizde ve ayçiçeği tarımı yapılan Avrupa ve Balkan ülkelerinde, ayçiçeğinde önemli verim azalmalarına sebep olan bir parazit bitkidir. Bu parazitin bindane ağırlığını, tanedeki yağ ve protein oranını, bitki boyunu, tabla çapını ve bitki başına verimi azalttığını, ancak tanenin yağ asitleri ve kalite kompozisyonunda herhangi bir değişikliğe neden olmadığını araştırmacılar ortaya koymuşlardır.
Uygulanan mücadele yöntemleri gösteriyor ki, yapılan tüm kültürel işlemler, uygulanan kimyasal ilaçlar, orobanşı belli bir ölçüde kontrol etmekte ve ek bir maliyet getirmektedir. Bu nedenle orobanşla en etkili, en ucuz, en pratik yöntem dayanıklı çeşit kullanmaktır. Ayrıca bu dayanıklı çeşitlerin ekilmesinden sonra çiftçilerimiz tarafından tarla kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Ayçiçeğinin parazit bitkisi olan Orabanş bir çok yerde Verem Otu veya Canavar Otu olarak ta bilinmektedir. Ayçiçeği ekiliş alanlarında görülen ve ekiliş alanlarını sınırlayan kök parazitidir.Ayçiçeği gövdesinin toprağa yakın kısmında gövdeye saplanmış gibi duran ve gövdeye paralel büyüyen kirli sarı renkte, çiçek rengi mavi,mor ve beyaz olan Orabanş bitkisine ait tohumlar uzun yıllar (15-20 yıl) toprakta canlılığını koruyabilmektedir. Orabanche ihtiyaç duyduğu besin maddesini ve suyu ayçiçeği köklerine emeçlerini salarak karşılar.
Orobanş parazitinin kökleri, ayçiçeğinden su ve bitki besin maddelerini alacak şekilde özelleşmiş ve yaprakları küçülmüştür. Farklı renklerde çiçekleri taşıyan dalsız sapları vardır. Meyvesi kapsül şeklinde olup, çok küçük siyah-kahverengi tohumlara (0.4 mm) sahiptir. Bir orobanş bitkisinin yaklaşık 200 bin adetten fazla tohuma sahip olduğu literatürlerde bildirilmektedir. Tohumların çok küçük ve hafif olması nedeniyle, toprak işleme aletleri, su ve rüzgar ile kolayca yayılmakta ve toprakta canlılığını 15-20 yıl süreyle muhafaza edebilmektedir.
Parazitin konukçu bitki olarak ayçiçeği köklerine enfeksiyonundaki aşamaları şöyledir. Orobanşın 0.4 mm kadar olan tohumları, ayçiçeği bitkisinin köklerinden çıkan salgılar ile uyarılarak çimlenir ve çim tübü değişimlere uğrayarak konukçu bitkinin köklerine tutunabileceği bir organ oluşturur. Parazit bu organ sayesinde ayçiçeği bitkisinin köklerine tutunarak, hızlı hücre bölünmesiyle dairemsi yumru kökçükleri oluşturarak kökün içine ve iletim demetlerine girer ve ayçiçeği bitkisinin kullanacağı besini ve suyu kullanır.
MÜCADELESİ:
A-KÜLTÜREL YÖNTEMLER
1)Dayanıklı Çeşit Kullanılmalıdır: Bu parazit, değişik çevre ve iklim koşullarında yeni fizyolojik ırklar oluşturmakta ve bunlara dayanıklı ayçiçeği geliştirilse bile, tekrar yeni ırk veya ırklar ortaya çıkararak problem olmaktadır. Yaklaşık her yirmi yılda bir kendini yenileyerek, dayanıklılık mekanizmasını kırmaktadır. Ülkemizde ve dünyada bu konuda yoğun olarak dayanıklı çeşit geliştirme şeklinde araştırmalar devam etmektedir. Bu nedenle bölgemizde kullanılacak dayanıklı ayçiçeği çeşitleri çok iyi izlenmelidir ve yeni orabanş ırklarının yayılış alanlarının ve hangi ırklarının mevcut olduğunun tespiti ve bunlara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi gerekmektedir.
2)Ayçiçeği dışında çimlenme için salgı veren bazı bitkiler (keten, mısır, sorgum, vb.) kapan olarak kullanılabilir.
3)Orobanş parazit bitkileri tohum çıkarmadan önce elle toplanabilir.
4)Toprağın naylon ile kaplanarak ısıtılması(solarizasyon) yöntemiyle orabanş tohumlarının ölmesi sağlanabilir.Ancak kapan bitki, elle toplama ve solarizasyon gibi yöntemlerin pahalı ve fazla iş gücü gerektirmesi gibi nedenlerden dolayı pratikte uygulanma imkanı bulunamamıştır.
5)Ekim nöbeti uygulanması: Orobanş tohumlarının 15-20 yıl gibi bir süre toprakta canlılığını koruması ekim nöbetini de uygulamadan çıkarmaktadır.
6) En uygun kültürel işleminde, yüzeydeki orobanş tohumlarını derine gömmesi nedeniyle, tarlanın ayçiçeği ekiminden önce derin sürüm olduğu araştırmacılar tarafından tespit edilmiştir.
B-BİOLOJİK MÜCEDELE
1) Fusarium oxysporum ve Rhizoctinia solani gibi solgunluk etmeni mantarların da orobanş kontrolünde etkili bir biçimde kullanılabileceğini, yapılan araştırmalar ortaya koymuştur.
2)Yine orobanş ile mücadelede yüksek oranda etkili yöntemlerden biri de orobanş bitkilerinin çiçek organlarını ve kapsüllerini yiyerek zarar yapan Phytomyza orobanchia Kalt. böceğinin kullanılmasıdır. Araştırmalar, bu böceğin larvalarının orobanşta % 37-69 oranında ölümlere sebep olduğu ve diğerlerinde de tohum bağlama oranlarının düştüğünü göstermiştir. Ancak bu yöntemler yaygın olarak kullanılamamaktadır.
C-KİMYASAL MÜCEDELE
Orobanş ile mücadelede dayanıklı çeşitlerinin kullanılmasından sonra, en etkili mücadele de, son yıllarda ruhsat alan İmazapic 10 g/l SL etkili maddeyi içeren Bitki Koruma Ürünün, ekimden sonra iki defa (37.5 gr/da + 37.5 gr/da ) uygulanmasıdır.İmazapic 10 g/l SL, bitkilerin sap ve yapraklarından alınarak kök uçlarına kadar taşınır, böylece bitki köklerine tutunan Canavar otlarının ölümüne neden olur. Yapılan denemeler, bu kimyasal ilacın %100 e varan oranda etkili olduğunu ortaya koymuştur. Ekimden sonra bitkinin 8-10(1.uygulama) ve 14-16(2.uygulama) yapraklı devrelerde iki defa uygulanması gerekmektedir. Ancak bunda da ilacın 2.uygulamada bitki boyunun büyüklüğü(14-16 yapraklı devrelerde) nedeniyle mücadelenin başarısı olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca bu etkili maddenin 31 Aralık 2014’den sonra kullanımı yasaklanmıştır.
Yukarıda bahsedilen mücadele yöntemleri gösteriyor ki, yapılan tüm kültürel işlemler, uygulanan kimyasal ilaçlar, orobanşı belli bir ölçüde kontrol etmekte ve ek bir maliyet getirmektedir. Bu nedenle orobanşla en etkili, en ucuz, en pratik yöntem dayanıklı çeşit kullanmaktır. Ayrıca bu dayanıklı çeşitlerin ekilmesinden sonra çiftçilerimiz tarafından tarla kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır.
|
| 14 Mart 2013, Perşembe Okunma: 10311 Ekleyen: Basın Müşavirliği |
